Onze grootste belemmeringen zijn we zelf
Mijn moeder is overleden. Althans twee jaar geleden en in tegenstelling tot wat gebruikelijk en sociaal wenselijk is zeg ik, gelukkig. Gelukkig voor haar. Eenentachtig is ze geworden en ze heeft nu rust. Haar leven lang is ze gekweld door angsten. Overal had ze angst voor. Angst om te falen, angst om gekwetst te worden, angst om te verliezen, angst om afgewezen te worden, je kan het zo gek niet bedenken of ze had er angst voor. Het ging zelfs zo ver dat ze conflicten met haar kinderen (die meestal over niks gaan) niet durfde bij te leggen, uit angst voor afwijzing. Ze is dan ook overleden in afwezigheid van de meeste van haar kinderen.
Als jongste telg van haar is dit mijn deur uiteraard niet voorbijgegaan. Een groot deel van mijn leven heb ik besteed aan het bestrijden van de door mijn opvoeder aangeleerde natuurlijke staat van angst. Aangemoedigd door mijn moeder vanaf de zijlijn die me waarschuwde voor alles wat er mis kon gaan. Nou is angst op zich niet per se slecht. Het is een nuttige emotie die vanuit de evolutie een noodzaak geweest is om te overleven. Het probleem bij sommige mensen is de angstregulatie. Zeg maar het alarm in je auto wat iets te scherp staat afgesteld zodat het afgaat als er een windvlaag tegenaan waait. Dan ontstaan er problemen. Buren die boos naar buiten komen of de politie bellen. Maar zonder dat autoalarm is de kans aanwezig dat je auto op een ochtend opengebroken is en je kostbare spullen gestolen zijn. Als wij mensen geen angst hadden ontwikkeld waren we waarschijnlijk al uitgestorven.
Inmiddels ben ik een behoorlijk stuk verder in mijn persoonlijke ontwikkeling en gesteund door de nodige therapiesessies en de wetenschap uit mijn studie toegepaste psychologie, kan ik mezelf prima redden in de wereld. Sterker nog, mijn verleden helpt me in mijn leven en mijn werk als coach. Als geen ander kan ik me inleven bij iemand die (vaak onrealistische) angsten heeft. Belemmeringen noemen we die dan. Negatieve overtuigingen over zichzelf of anderen, die gebaseerd zijn op allesbehalve feiten. Misschien herken je het wel, van die stemmetjes in het achterhoofd die vertellen wat er allemaal mis kan gaan: Ik kan niks, ik ben waardeloos, anderen zijn beter, niets lukt mij. Voor veel mensen heel herkenbaar en op zich ook menselijk. Wanneer dit zich af en toe eens voordoet is het geen reden tot paniek zou ik zeggen. Het wordt anders als het je in je leven gaat beperken. Het nadeel van deze interne belemmeringen is namelijk dat ze een self fulfilling prophecy kunnen gaan worden. Dit wordt ook wel ‘de cirkel van ellende’ genoemd. Ik heb een overtuiging over mezelf, bijvoorbeeld: ‘ik ben niet zo goed in spreken voor een groep’ die overtuiging belemmert mij in mijn functioneren waardoor ik onzeker word en niet goed presteer, wat mijn overtuiging bevestigt dat ik niet goed ben in spreken voor een groep en de cirkel rond is.
Een onwenselijke situatie die desastreus is voor je eigenwaarde en zelfvertrouwen. Een bijkomend nadeel is dat door te focussen op onze belemmeringen we mentaal niet meer in staat zijn om creatieve oplossingen te bedenken. Negatieve gevoelens vernauwen namelijk onze waarneming en ons denken en slurpen je energie op (herkenbaar?). Een duidelijk gevalletje lose-lose situatie (in plaats van win-win).
Wat vooral kwalijk is is dat die belemmerende gedachten je ook daadwerkelijk weghouden van datgene waar je naar toe wil. Ik merk dat vaak in mijn praktijk, mensen hebben allerlei dromen en idealen over een leven dat ze graag wensen maar de overtuigingen over zichzelf (intern) of de omstandigheden (extern), belemmeren hen in het bereiken van dat leven. Wat wij coaches dan vaak als eerste stap gaan doen is met de coachee onderzoeken of die overtuigingen kloppen. Inzoomen op die negatieve gedachten en gevoelens en beoordelen op waarheid. Is het werkelijk waar of denk ik dat het waar is? Dit geeft niet zelden bewustwording en daarmee verlichting.
Een andere benadering hierop komt uit de krachtgerichte coaching en gaat over het zoeken naar flow. Flow is het proces in ons waarbij denken, voelen en willen in harmonie zijn met elkaar. Ze moeten als het ware alle drie aangesproken worden. Mensen die gepijnigd worden door negatieve gevoelens zitten vaak voornamelijk in hun hoofd. Als een maalstroom draaien de negatieve gedachten rond in het hoofd, ondertussen zorgend voor een naar gevoel. Men vraagt zich niet af wat hij of zij wil of voelt. Alleen in het gevoel blijven hangen zonder te onderzoeken of het klopt en wat ik dan wel wil geeft ook een vervelend gevoel. Alleen bezig zijn met een doel (willen) zonder na te denken of te voelen of dit klopt en kan, is ook niet aan te bevelen. Bij flow zijn alle drie de niveaus aanwezig.
Een coachee in mijn praktijk had moeite met het bepalen van zijn richting in zijn loopbaan. Het werk wat hij deed was ontstaan vanuit een familievoorbeeld en niet direct zijn eigen keuze. Hij wist niet goed wat hij wél wilde met zijn toekomst maar gaf wel aan dat hij een aantal beperkingen heeft. Die beperkingen waren door anderen aangepraat en had hij als waarheid aangenomen (overtuigingen). Hierdoor was hij ongelukkig in zijn huidige werk omdat hij vond dat hij er niet geschikt voor was (aangepraat door anderen). Door met hem te onderzoeken op basis van flow, denken, voelen, willen, kwamen we heel dicht bij zijn kern. Het uiteindelijke gevolg was dat hij het werk is blijven doen wat hij al deed ─ weliswaar bij een ander bedrijf ─ maar nu met volle overtuiging en plezier. Dit omdat zijn gedachten en zijn gevoel over het werk in harmonie waren met wat hij wilde.
Zijn eigen overtuigingen die belemmeringen waren geworden verdwenen als sneeuw voor de zon en maakte ruimte voor flow.
Als mijn moeder zou weten hoeveel ik heb geleerd van haar overgevoelig afgestelde alarmsysteem dan zou ze misschien iets minder angstig zijn en vermoedelijk meer in flow. Want wat ze werkelijk van binnen verlangde was niet hetgeen wat ze naar buiten toe uitstraalde.
Bron: Krachtgericht coachen – Fred Korthagen en Ellen Nuijten (2015)