Blog: Angst

Iedereen praat over mijn drinken maar niemand over mijn dorst!

Een eeuwenoude tegeltjeswijsheid die boven iedere bar van een zichzelf respecterend bruin café hing vroeger. Ondanks het cynisme wat het uitstraalt, schuilt er meer waarheid in dan op het eerste oog lijkt. Voor een ieder die wel eens met alcoholmisbruik heeft geworsteld en daarmee afgerekend heeft (of nog niet) weet wel dat het misbruik, naast een reeks van erfelijke- en omgevingsfactoren, een uiting aan de oppervlakte kan zijn van een dieper liggend probleem wat zijn oorsprong vindt in het verleden ─ of in het heden ─ en waar coping een belangrijke rol speelt. (bijv. angst- of stressreductie). Iemand die er een hobby van heeft gemaakt structureel het lichaam te vergiftigen met overmatige hoeveelheden alcohol, doet dat vaak niet omdat hij of zij in een stabiele fijne fase van het leven zit. De diepgewortelde en weggestopte overtuiging dat hij of zij het niet waard is om het eigen lichaam en geest in goede gezondheid te houden, jaagt onophoudelijk als een straalmotor het destructieve gedrag aan.

Iemand die er een hobby van heeft gemaakt structureel het lichaam te vergiftigen met overmatige hoeveelheden alcohol, doet dat vaak niet omdat hij of zij van huis uit een stabiel en opgewekte natuur heeft of in een stabiele fijne fase.van het leven zit.

Een coachee vertelde dat hij een probleem had met alcohol. Hij had ─ vooral in de weekenden ─ zogeheten binge momenten. Binge drinken kenmerkt zich door buien van extreem veel drinken, in zijn geval net zolang tot het bewustzijn verloren was. Hij zat nog in wat in de psychologie genoemd wordt, de pre-contemplatie fase; de eerste stap was weliswaar genomen maar hij was nog niet volledig overtuigd van de noodzaak om te stoppen, zeg maar. Toch had hij zich vrijwillig aangemeld voor een intake. Ik begon het gesprek met te informeren over hoe zijn dagelijks leven er uit zag. Hij vertelde dat hij veel en hard werkte, zowel fysiek als mentaal en veel zorgen had. Als zelfstandig ondernemer met personeel voelde hij veel druk om meerdere gezinnen te voorzien van een inkomen. Daarnaast was er een aantal mensen in zijn directe omgeving die “op zijn rug zaten” zoals hij dat zelf uitdrukte. Op mijn vraag wat hij daarmee bedoelde, legde hij uit dat er bepaalde familieleden en vrienden voortdurend een beroep deden op zijn goedheid en hun problemen als het ware bij hem dumpte. Dat gaf nog meer druk op zijn, al extreem drukke, leven.

Hij zat nog in wat in de psychologie genoemd wordt, de pre-contemplatie fase, de eerste stap was weliswaar genomen maar hij was nog niet volledig overtuigd van de noodzaak om te stoppen, zeg maar.

Vanaf dat moment lag de focus in de gesprekken die ik met hem had voornamelijk op het leven wat hij ingericht had en niet zozeer op de gevolgen van zijn levensstijl, het overmatige drinken. Het woord alcohol is nauwelijks meer gevallen in de eerste sessies. Door de bewustwording bij de coachee van het leven wat hij voor zichzelf gecreëerd had, ontstond inzicht. Inzicht in het feit dat een dergelijk uitputtend leven leiden vraagt ─ bijna smeekt ─ om een middel om die druk af en toe te ontlasten. Door dit te benoemen gaf bij hem een gevoel van erkenning. Erkenning voor de zware last die op hem rustte. Toen hij zich aanmeldde bij mij voor een gesprek was zijn bewustzijn nog niet bereid om in te zien dat zijn alcoholgebruik problematisch was, zijn onbewuste blijkbaar wel. Door zijn weggedrukte pijn en dagelijkse levenslast te erkennen vielen de blokkades in zijn hoofd ten aanzien van het toelaten van zijn alcoholprobleem, weg. Hij was bereid zijn mentale deuren open te zetten om te gaan werken aan oplossingen voor herstel. Vanaf dat moment ging het snel. Hij veranderde van werk, stootte een aantal mensen in zijn omgeving af en begon als het ware een nieuw leven. Alcohol was heel snel geen issue meer in zijn leven. Het werd leven, in plaats van overleven.

Toen hij zich aanmeldde bij mij voor een gesprek was zijn bewustzijn nog niet bereid om in te zien dat zijn alcoholgebruik problematisch was, zijn onbewuste blijkbaar wel

Hoe komt het dan dat hij zichzelf zolang heeft gepijnigd terwijl de oplossing zo vlak voor zijn neus voor het grijpen lag? Vraagt u zich misschien af. Het antwoord is te complex om te achterhalen. Er zijn veel factoren die er voor zorgen dat mensen gedrag vertonen wat absoluut niet doelgericht voor hun eigen welzijn is. Maar wat in zijn algemeenheid te stellen is, is dat de draaglast in overeenstemming moet zijn met de draagkracht. Als we stelselmatig teveel hooi op onze vork nemen kun je er vanuit gaan dat we vroeg of laat een keer door de knieën gaan. Dat betekent overigens niet dat we allemaal aan de drank gaan ─ ieder mens heeft zijn eigen manier om met extreem zware momenten in het leven om te gaan ─ maar het draagt vrijwel nooit bij aan een prettig gebalanceerd leven om jezelf consequent op hoogspanning te houden. Waarom neemt iemand dan stelselmatig teveel hooi op zijn vork? Is een logische vervolgvraag. Ook het antwoord hierop is complex maar wat in dit specifieke geval opvallend was is dat de coachee voorafgaand aan zijn alcoholfase, in zijn leven een fase heeft gekend van zeer overmatig sporten (tot aan zwaar overtraind zijn toe) en in het werk ook regelmatig ver over zijn grenzen ging. Het lijkt er dus op dat hij moeite had met het doseren van zijn leven, zal ik maar zeggen. Wat daar voor oorzaken achter schuilen is meer een uitdaging voor een psychiater dan voor mij als lifecoach, maar het woord bewijsdrang komt in mijn gedachte meteen aan de oppervlakte drijven. Bewijsdrang om bijvoorbeeld gevoelens van tekortkoming uit het verleden te compenseren.

Als we stelselmatig teveel hooi op onze vork nemen kun je er vanuit gaan dat we vroeg of laat een keer door de knieën gaan

Hoe het ook moge zijn, het is een duidelijk voorbeeld van iemand die gedrag vertoonde en niet zijn gedrag was. Door de focus in de gesprekken te verleggen van het gedrag (alcoholmisbruik) naar de oorzaken en te onderzoeken hoe het komt dat hij steeds opnieuw in dezelfde positie kwam. De positie dat naar middelen grijpen de enige oplossing was die hij kon bedenken, gaf inzicht en bewustwording van zijn valkuil; teveel energie steken in het proberen om anderen naar de zin te maken. Hierdoor bleef er te weinig energie over om zichzelf prettig te kunnen laten voelen. Dan is de kortste route naar het beloningscentrum in ons brein vaak snel gevonden: stimulerende of dempende middelen. Vandaar dat we veel hebben gepraat over zijn (oorzaken van) dorst en weinig over zijn drinken.

Bronnen: Transtheoretisch model – Prochaska & Di Clemente, Trimbos instituut

De personen die in deze blog beschreven worden, zijn geanonimiseerd. Persoonlijke kenmerken zijn fictief.